Jongvolwassenen die hebben leren budgetteren op jonge leeftijd, vertonen vaker financieel verantwoord gedrag en hebben minder financiële problemen dan jongeren die dat niet hebben geleerd. Een goede financiële opvoeding is dus heel belangrijk! Maar hoe doe je dat in de praktijk? We vragen het aan Femke Wardenier, preventiemedewerker bij het Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW). Zij werkt vaak met jongeren die geldproblemen hebben en ziet dan hoe belangrijk het is om een goede basis te hebben door als kind al verantwoord te leren omgaan met geld.
Tegenwoordig horen we meer en meer praten over de financiële opvoeding van kinderen. Wat moeten we daar eigenlijk onder verstaan?
Je kind financieel opvoeden betekent dat je het leert omgaan met geld. Daar komen drie belangrijke zaken bij kijken. Eerst en vooral moet je kind leren om met een beperkt, vast bedrag een bepaalde periode te overbruggen. Daarnaast moet het ook leren hoe het zijn wensen kan afstemmen op het beschikbare geld. Tenslotte moet je kind leren kiezen tussen wat het echt nodig heeft en wat het graag zou willen.
Zijn dat zaken die een kind op school kan leren?
Om later het gepaste gedrag te kunnen stellen moet een kind niet alleen de nodige kennis hebben, maar ook de vaardigheden. De school kan daar zeker in helpen, maar als ouder heb je ook een heel belangrijke rol te spelen! Deze 4 basisprincipes zijn alvast erg belangrijk:
- Praat met je kind over geld
- Wees je ervan bewust dat je een voorbeeld bent
- Laat je kind ervaringen opdoen
- Laat je kind ook fouten maken: leren doe je met vallen en opstaan
Dat klinkt allemaal heel logisch, maar hoe kan je dat in de praktijk brengen als ouder?
Er zijn heel wat manieren waarop je een kind kan leren omgaan met geld. Ik geef een paar voorbeelden:
- Geef zakgeld als leergeld
- Leer je kind producten vergelijken
- Speel samen educatieve spelletjes met geld
- Leer je kind sparen voor wat het graag wil hebben in plaats van het gewoon te geven
- Laat je kind zelf geld verdienen via klusjes (als het daarvoor oud genoeg is uiteraard!)
Je haalt zakgeld aan als leergeld. Hoe breng je dat als ouder in de praktijk?
Zakgeld geven is een heel goede manier om je kind met geld te leren omgaan. Veel ouders denken dat ze daar pas mee kunnen beginnen in het middelbaar, maar je kan er al mee starten als je kind 6 jaar is! In de lagere school geef je best een bedrag per week en gebruik je cash geld. In de middelbare school kan je een bedrag per maand geven op de rekening van je kind. Hou je zeker aan deze spelregels:
- Geef een vast bedrag op een vast tijdstip
- Op is op
- Spreek af wat je kind wel en niet moet betalen met zijn zakgeld
- Gebruik zakgeld niet om te straffen of te belonen
Veel ouders vragen zich af hoeveel zakgeld ze moeten geven. In veel gezinnen is daar ook discussie over tussen de ouders en de kinderen. Wat zijn de richtlijnen volgens jou?
Hoeveel zakgeld je moet geven als ouder, is moeilijk te zeggen. Dat hangt uiteraard af van je inkomen, van de leeftijd en persoonlijke ontwikkeling van je kind en van wat je kind ermee moet betalen. Ouders moeten wel goed beseffen dat zakgeld een mooi middel is om met geld te leren omgaan, maar geen doel op zich. Als ouder heb je het laatste woord en beslis je in alle vrijheid hoeveel zakgeld je wil geven. Er bestaan wel onderzoeken die gemiddelden geven voor het zakgeld, per leeftijdscategorie. Dat kan een leidraad zijn, maar ook niet meer dan dat.
“Leer je kind sparen” heb je ook aangehaald als een manier om te werken aan de financiële opvoeding van je kind. Kan je daar nog iets meer over zeggen?
Leren sparen is een proces dat moet groeien met de leeftijd en het denkvermogen van je kind. Deze stappen zijn belangrijk in dat proces:
- Vanaf 6 jaar begrijpt een kind het concept van een spaarpot (al dan niet elektronisch)
- Vanaf 8 jaar kan een kind al redelijk goed inschatten hoe lang het zal moeten sparen om iets te kunnen kopen
- Vanaf 11 jaar kan een kind al meer abstract denken en kan het een bankkaart beginnen gebruiken
- Vanaf 15 jaar kan je kind zelf geld beginnen verdienen met klusjes
Leren sparen is dus een proces dat al vroeg begint. Het is zeker handig om je kind steeds een concreet en realistisch spaardoel te geven, een stuk speelgoed of een muziekinstrument bijvoorbeeld. Hoe jonger het kind hoe korter de termijn om te sparen. Zo vermijd je dat je kind het opgeeft omdat het sparen eindeloos lijkt en er geen (directe) beloning volgt. Voor iets oudere kinderen kan een spaarplan helpen om het sparen vol te houden en meer inzicht te krijgen in de manier waarop sparen werkt. Zo’n spaarplan stel je dan best samen met je kind op. Nadeel van een spaarrekening is wel dat het heel abstract blijft en je kind er weinig of geen voeling mee heeft. Yongo biedt dan een interessant alternatief voor jonge kinderen en tieners om sparen tastbaarder te maken.
Je zegt dat een kind al vanaf 11 jaar zelf een bankkaart kan beginnen gebruiken. Veel ouders hebben daar schrik van omdat ze hun kind nog te jong vinden of niet vertrouwen. Is dat terecht?
Je moet als ouder wel beseffen dat een jongerenrekening veel meer beperkingen heeft dan de zichtrekening die je zelf gebruikt. Eerst en vooral staan er uitgavenlimieten op, die je zelf, of beter nog, samen met je kind kan aanpassen, mocht dat nodig zijn. Je kind kan sowieso niet onder nul gaan, dus dat is ook een geruststelling. Geld afhalen is pas mogelijk vanaf 16 jaar. Wat je wel goed moet beseffen is dat je kind op zijn 18de verjaardag de volledige controle krijgt van de rekening. Als je daar geen vertrouwen in hebt, kan je wel een volmacht vragen als ouder, zodat je toch een oogje in het zeil kunt houden. Vandaar ook het belang om er op tijd aan te beginnen! Dan is je kind tegen zijn 18 veel beter voorbereid om zijn geld te beheren.
Heb je nog tips voor ouders die twijfelen over het geven van een bankkaart aan hun kind?
Om je kind te begeleiden bij het juiste gebruik van zijn bankrekening kan je op vaste momenten samen de uitgaven overlopen. Dan hou je zelf de controle en weet je kind ook dat het elke uitgave moet verantwoorden. Het zal dan vanzelf twee keer nadenken voor het zomaar geld gaat uitgeven. Ben je nog niet overtuigd? Je kan je kind ook kennis laten maken met elektronisch bankieren via Demobank. Dat is een leerplatform van wikifin waarmee je allerlei bankverrichtingen kan inoefenen die op internet via internetbanking kunnen worden uitgevoerd. Zo leert je tiener hoe betalen via internet echt werkt en waarop hij/zij moet letten om fraude te voorkomen.
En hoe zit het dan met sparen in de praktijk?
Naast een zichtrekening, zou je ook een spaarrekening kunnen openen op naam van je kind, zodat het zelf geld opzij kan zetten voor later. Voor jonge kinderen is een spaar- en zichtrekening wel nog erg abstract. Voor hen is er echter ook een oplossing op de markt! Yongo biedt een app aan waarmee je kind zelf kan leren sparen voor heel concrete zaken en ook geld opzij kan zetten voor later en dat op een heel visuele manier. Familie en vrienden kunnen ook bijdragen en zien waarvoor je kind spaart. Dat maakt het allemaal wat makkelijker te begrijpen en ook leuker omdat de grootouders, meter en peter,… erbij betrokken zijn. En jong geleerd is oud gedaan!
Wil je dat jouw kind ook leert sparen in de praktijk? Deze jongen is 9 en gebruikt geen spaarvarken …